Hititlerin Tarihteki Yeri ( M.Ö.1650-1190/Çorum)

Hititlerin (Etilerin) Anadolu’ya Yerleşmesi ve Kuruluşu

Hititler M.Ö. 1650 li yıllarda çeşitli rivayetlerle Anadolu’ya göç etmiş, Hint-Avrupa kökenli bir topluluk olarak bilinir. Tarihte Asur Ticaret Kolonileri dönemi olarak bilinen dönemden sonra, Kafkasya üzerinden Anadolu’ya gelip Kızılırmak kavisi olarak adlandırılan bölgeye yerleştikleri kabul edilir. Asurluların bu bölgeyi terk etmesi sonucu Anadolu’daki yönetimi ele almışlar, Anadolu’da yaşayan halkla birlikte Hitit Devletini kurmuşlardır.

Hattuşa’nın Başkent Olması

Tarihçiler Hititleri 1450 li yıllara kadar Eski Krallık Devri ve yıkıldıkları 1200 yılına kadar Hitit İmparatorluk Devri olarak iki devirde ele alırlar. İlk Hitit kralı Anitta’dan sonra asıl kurucu olarak bilinen 1.Hattuşili (Gerçek adı Labarna yada Tabama’dır) devletin başkentini Hattuşa (bugün ki Çorum-Boğazkale) olarak değiştirmiştir. Adını da Hattuşalı anlamında Hattuşili olarak nitelendirmiştir. 1.Hattuşili Suriye’nin kuzey kısımları ve Yukarı Fırat bölgelerine akınlar yaparak devletini genişletmiştir.

Dünya Devleti Olma Çalışmaları

Hattuşili ölünce yerine oğlu 1.Murşili kral oldu. Babasının kaldığı yerden devam ederek güney Anadolu’da savaşlara ve devletini bir dünya devleti olma yolunda devam etmiştir. Mezopotamya Ticaret Yollarını ele geçirmiş, Halep ve Babil’e kadar sefer düzenleyerek Hammurabi Devletine son vermiştir. 1590 yılında damadı Hantili tarafından öldürüldü. Hantili tahta geçti fakat uzun yıllar sürecek taht kavgaları başladı.

Taht Kavgalarının Sona Ermesi ve İmparatorluk Dönemi

Hantili, sonraki kral Zidanta ve daha sonraki kral 1.Huzziya da taht kavgaları nedeniyle öldürülmüşlerdir. Bu dönemde devlette küçülmeye başlamış, Torosların güneyi ve Güneydoğudaki topraklar kaybedildi. Telipinu’nin tahta geçmesiyle taht kavgaları ve saraydaki kan davaları sona ermeye başladı. Diğer ülkelerle savaşmaktan vazgeçip Anadolu’da kendi topraklarında sağlam bir devlet yapısı kurma çabası gösterdi. Ülkeyi eyalet sistemine geçirerek bir emir yayınladı. Telipinu Fermanı olarak bilinen bu emirde tahta kral olarak geçmeye belirli şartlar getirdi. Bu döneme “Orta Krallık” ta denir. Telipinu’dan sonra tahtı kısa bir süre Tahurwaili idare etti. Daha sonra Telipinu’nun damadı Alluwamma kral oldu. İmparatorluk dönemi de başlamış oldu.

En Parlak Dönem

İmparatorluk döneminin ilk kralı 1.Tuthaliya Anadolu’nun batısındaki Aşşuva bölgesine kadar genişletti krallığı. Aynı zamanda kuzeydeki düşmanları Kaşkalar mücadele etti. Sonraki kral 1.Arnuvanda ise tekrar Kuzey Suriye tarafına yönlendi. En güçlü dönemin kralı olan 1.Şuppiluliuma tahta geçince Kuzey Mezopotamya hatta Mısır’a uzanıp Kargamış’a girerek Mitanni Krallığını yok etmiştir. 1.Arnuvanda’dan sonra tahta II.Murşili ve sonra da oğlu II.Muvattalli parlak bir dönem geçirdiler.

Tarihteki İlk Yazılı Antlaşma: Kadeş Antlaşması

II.Muvattalli ülkenin başkentini Hattuşa’dan alıp Tarhuntaşşa’ya taşıdı ve daha sonra M.Ö. 1285 yılında Suriye’de bulunan Amurru bölgesi yüzünden Mısırlılarla Kadeş Savaşına başladı. Bugün Mısır’daki pramitlerin duvarlarında II.Ramses’in II.Muvattalli’yi yendiği bu savaş anlatılmaktadır. Ama aslında savaşın galibi Hititler olmuş ve Kadeş Kalesi de Hititlilerin olmuştur. II.Muvattalli’nin ölmesiyle tahta geçen III.Hattuşili 16 yıl aradan sonra II.Ramses ile tarihin devletlerarası ilk yazılı antlaşması olan Kadeş Antlaşmasını(M.Ö.1270) imzaladılar.

Çöküş Dönemi ve Hitit İmparatorluğu’nun Yıkılması

III.Hattuşili’den sonra oğlu IV.Tuthaliye kral oldu. Aşşuwa ülkesi ile savaş halinde iken Kaşkalar, Hitit İmparatorluğu’na saldırdılar. Saldırı kısa sürede bastırıldı. IV.Tuthaliya’dan sonra oğlu III.Arnuwanda kral olmuştur.(M.Ö. 1220) bu döneme ait pek bilgi bulunmamaktadır. Oğlu II.Şuppiluliuma kral olduğu dönemde (M.Ö.1200) Deniz Kavimleri adındaki topluluk Batıdan kara ve deniz yollarını kullanarak Hititlere saldırdılar. En sonunda M.Ö.1190 yılında Hitit İmparatorluğu yıkıldı. Hititler ve onlarla akraba olan Luviler Suriye’ye göç etmişlerdir. Aramilerin yaşam şekli ve kültürü ile bütünleşip bölgesel şehir devleti olarak yaşamışlardır.

Kaynak: www.mebilgi.com– Yazıya aktif link verilmeden, kaynak alınamaz!