Mitoz Bölünme Nedir?

Mitoz Bölünmeye geçmeden önce şunu bilmek gerekir. Bütün canlıları oluşturan hücreler, canlının varlığını sürdürebilmesi için çoğalırlar. Hücre yapısı eklenen yapıla maddeleri ile hacim olarak büyür. Bu sırada hücrenin dış katmanını oluşturan hücre zarının da hacmi artar ve yüzey alanı genişler. Ama hücre daha çok büyüdüğü için belli bir büyüklüğe geldiğinde canlılığını devam ettirebilmesi için bölünmesi gerekiyor. Bölündüğü anda da çoğalmış oluyorlar. Bu bölünme olayı Hücre Çekirdeğinin kontrolünde olmaktadır. Tek hücreli canlılarda bölünme üremeyi sağlarken çok hücreli canlılarda ise dokuların dolayısıyla organların büyüyüp gelişmelerini,  yaşlanan hücrelerin yenilenmesini ve yapıda oluşan yaraların düzelmesini sağlar. Büyüme ve yaraların onarılması için hücre Mitoz Bölünme gerçekleştirirken, üreme organlarında eşey üreme hücrelerini oluştururken Mayoz Bölünme gerçekleştirir. Yetişkin insanlarda sinir hücrelerinde ve retina hücrelerinde bölünme gerçekleşmez.

Mitoz Bölünme ve Evreleri

Mitoz bölünme hem tek hücreli hem de çok hücreli canlılarda görülür. Bölünme sonucunda ana hücre ile aynı genetik yapıya sahip iki yavru hücre oluşur. Yaralanan ve yaşlanan hücrelerin yerine yeni hücreler oluşturulur. Özellikle gelişim çağındaki çocuklarda oldukça sık görülür. Mitoz bölünme 1 hazırlık ve 4 bölünme everesi ile olur.

1-Hazırlık Evresi (İnterfaz):

Kromozomlar kendini eşler. İki iplik halindeki kromozomun her bir ipliğine Kromatit denir ve bunlar sentromerlerle bağlıdırlar. Hayvan hücrelerinde sentrozomlar da  (Sentroiller) kendini eşler. Bitki hücrelerinde ise bu görevi özel proteinler sağlar. Bölünmenin en uzun evresi hazırlık evresidir.

2-Profaz Evresi:

Bu aşamada kromatitler kısalır, kalınlaşır ve yeni hücrenin kromozomlarını oluşturacak hale gelir.  Hayvan hücrelerinde sentrozomlar kutuplara doğru hareket eder. Aralarında iğ iplikleri oluşur. Bu iğ iplikleri bitki hücrelerinde özel proteinler sayesinde oluşurlar. Organeller, çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolmaya başlar. Evrenin sonuna doğru yeni oluşan kromozomlar hücrenin ekvatoral (orta bölgesi) bölgesinde yoğunlaşır.

3-Metafaz Evresi:

Kromozomlar hücrenin tam ortasında halka şeklinde dizilirler. Hayvan hücrelerinde sentrozomlar iğ ipliklerini kromozomlara doğru yöneltirler. Hücre ortasından boğumlanmaya başlar. Bitki hücrelerinde iğ iplikleri bu bölüme doğru yönelir. Hücre zarı olmadığından, hücre duvarına benzer bir ara bölme (ara lamel) oluşmaya başlar. Bu evrede kromozomlar ayrı bir şekilde tam olarak görebiliriz.

4-Anafaz Evresi:

Bu evrede hücre içerisinde ortak bulunan organeller her iki hücre içinde eşit bölünmeye başlar. Kromozomlar, sentromerleri ve iğ iplikleri ile birlikte eşit olarak bölünerek sağ ve sol kutba doğru hareket ederler. Kromozomlar kutuplara çekildiğinde evre sona ermiş oluyor.

5-Telofaz Evresi:

Profazda kaybolan organeller, çekirdek zarı ve çekirdekçik iki hücre içinde oluşmaya başlar. Kutuplarda bulunan kromatitler çekirdek zarının içerisine geçerek kalıtım için DNA yı tamamlarlar.

Sitoplazma Bölünmesi (Sitokinez):

Her iki hücre içinde tüm materyaller oluştuktan sonra, hayvan hücrelerinde boğumlanan yerden ayrılarak dıştan içe doğru sitoplazma bölünmesi oluşur. Bitki hücresinde ise oluşan orta lamelden dolayı yeni hücre duvarı içten dışa doğru genişleyerek iki yeni hücre oluşur.

Mitoz Bölünmenin Önemi

-Mitoz bölünme tüm canlı türlerinde görülür. Çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme, yaşlı hücrelerin yenilenmesi ve yaralanan hücrelerin onarılması olurken tek hücreli canlılarda üreme oluşur.

-Oluşan yavru hücrelerin kromozom sayıları aynı kalır. Aynı DNA’ya sahip oldukları için birbirlerinin aynısıdırlar.

-Genetik olarak aynı tür canlının devamı sağlanmış olur.

–Zigot oluşumundan (Döllenme) ölüme kadar devam eder.