Mahatma Gandhi Kimdir? Kısaca Hayatı(2 Ekim 1869-30 Ocak1948)
Mahatma Gandhi, 2 Ekim 1869 tarihinde Hindistan’ın Gujaret eyaletinin Porbandar kasabasında, Porbandar baş veziri Karamçand Gandi ve dördüncü eşi dindar bir Hindu olan Putlibai’nin çocuğu olarak dünyaya geldi. Asıl adı Mohandas Karamçand Gandhi’dir. Mahatma lakabı batı dünyası tarafından kendisine verilen ve “Büyük ruh veya Ulu ruh” anlamına gelmektedir. Gandhi henüz 13 yaşında iken akranlarından Kasturba Makhanji ile evlendirildi. Bu evlilikten Gandhi’nin, Harilal, Manilal, Ramdas ve Devdas adlarında 4 çocuğu olmuştur. Ailesinin avukat olması isteği ile önce Bhaunagar’da bulunan Samaldas Kolejine gitmiştir. Daha sonra hukuk eğitimi almak için 4 Eylül 1888 tarihinde Londra’ya gitmiştir.
Ülkesine Geri Dönüyor
Gandhi, University College Londan’da eğitimini tamamlamasından hemen sonra İngiltere ve Galler barolarına kaydolduktan sonra 1891 yılında ülkesine geri döndü. Burada aynı zamanda keman, dans, hitabet ve Fransızca dersleri almıştır. Rackot ve Bombay kentlerinde iki yıl kadar avukatlık yaptı ama başarılı olamadı. Bombay’da kısa bir süre lise öğretmenliği yaptı. Tekrar Rackot’a dönerek arzuhalcilik yaptı. Ama bu konuda da başarılı olduğu söylenemez. Güney Afrika’nın Natal eyaletinde faaliyet gösteren bir hukuk firmasının teklifini kabul ederek Natal’a yerleşti.
Satyagraha (sessiz direniş)
Gandhi, Güney Afrika’da siyah ırka karşı beyaz ırkın üstünlüğünü yasalarla da destekleyen Apartheid rejimi(ırkçı ayrımcılık, aykırılık) karşısında bir anda buradaki Hintlilerin savunucusu oldu. 1894 yılında arkadaşları ile Natal Hint Kongresi adında bir sivil toplum kuruluşu oluşturdular. Böylece burada yaşayan Hintliler siyasi bir çatı altında toplanabilecekler, sağlık, temizlik, eğitim ve en önemlisi barınma sorunlarını çözebileceklerdi. Güney Afrika’da Hintli kadınların ve çocukların parmak izlerinin alınması, Hıristiyan nikâhından başka nikâhın geçerli sayılmaması gibi ayrımlarla birlikte, daha sonradan “Satyagraha” olarak adlandıracağı, pasif ve sessiz bir “yasalara uymama kampanyası” başlattı. Satyagraha’da önce haksızlık yapılan konu ve konunun yasakladığı davranış tespit ediliyor ve bir grup bu yasağı delerek tutuklanıyordu. Ardından Gandhi, herkesi eyleme çağırıyor, yasağı çiğneyen gruplar tutuklanarak hapse atılıyordu. Burada da boş durmuyor açlık grevi yaparak seslerini duyurmaya çalışıyorlardı. Tutuklu sayısı artıp hapishanelerin kontrolü zorlaşınca, hükümete yasayı kaldırma çağrısı yapılıyor ve hükümet durumun kontrol dışına çıktığını görerek yasayı kaldırıyordu.
Bapu ve Mahatma Olarak Adlandırıldı
Satyagraha yöntemi işe yarayınca Güney Afrika hükümeti 1915 yılında Gandhi ile masaya oturdu. Bu kısmi başarının ardından Gandhi ülkesine döndü. Satyagraha yöntemi ile 1918 yılında Bihar Eyaletinde fakir çiftçi ve serf’i (derebeylik düzeninde toprakla birlikte alınıp satılabilen köle) örgütleyip bir direniş başlattı. İngiliz sömürgesinin askerleri kendisini tutukladı. Ama yüzbinlerce insan hapishaneyi kuşatarak direniş gösterince serbest bırakıldı. Bu olaydan sonra kendisini “Bapu” (baba) ve “Mahatma” (Yüce ruh) adı ile çağırmaya başladılar. 1920 yılında Hindistan Ulusal Kongresi’nin “INC” başkanı oldu. İngilizlerle çalışmama kampanyası başlattı. Ama Amritsar’da düzenlenen bir toplantıda İngiliz polisleri sivil halkın üzerine gelişi güzel ateş açarak 400 kişinin ölümüne, yüzlercesinin ise yaralanmasına neden oldular. Bunu üzerine Gandhi direnişi bıraktı. Bir sonraki yıl İngiliz ürünlerini boykot etme, hükümet görevlerinde çalışmama, yargı yetkisini reddetme, çocukları okula göndermeme şeklinde direniş başlattı. Bunun üzerine halkı isyana teşvik etmek suçlamasıyla 6 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Halkın sürekli İngilizlere bu konuda baskı kurması sonucu 2 yıl sonra serbest kaldı.
Tuz Yürüyüşü
1928 yılında Hindistan, İngilizlerden “dominyon statüsü” (Britanya Ulusal Topluluğuna bağlı bağımsız ülke statüsü) istedi. Kabul edilmeyince, “INC” 26 Ocak 1930 tarihinde bağımsızlık ilan etti. 12 Mart 1930 tarihinde ise Gandhi ve 78 arkadaşı ünlü “Tuz Yürüyüşü ”ne başladı. Amaç Britanya’nın tuz tekeli olan “Tuz Yasası” nı (Hinduların tuz çıkaramayacağına dair yasa) protesto etmekti. Yürüyüşe çıkmadan önce Britanya Genel Valisi Lord Irwin’e bir mektup göndererek yasanın kaldırılmasını istemiş, aynı zamanda şiddet içermeyen direniş için halkı hükümet işlerini terk edip yürüyüşe katılması için çağırmıştı. Gujarat Eyaleti’nin başkenti Ahmedabad yakınındaki Sabarmati Aşram bölgesinden yürüyüş başladı. Yolda binlerce kişi yürüyüşe katıldı. 24 günde 388 kilometre yolu yalınayak yürüyen Gandhi, 6 Nisan’da Dandi köyündeki Hint Okyanusu kıyısında kum içerisinden birtopak tuz alarak tatlı suda yıkayarak kalan tuzu elinde ezdi. Böylece “Tuz Yasası” delinmiş oldu. Ona uyup tuz çıkaran 60 bin kişi tutuklanarak cezaevine konuldu. Ama yasada delinmiş ve işlevliğini yitirmişti.
İnziva Şeklinde Bir Yaşam
Gandhi, 1934 yılında INC başkanlığını bırakarak Rajkot şehrinde bir köye yerleşti ve mütevazi bir yaşam sürmeye başladı. Kendi yetiştirdiği keçi kıllarından diktiği “dhoti” adlı basit kıyafetler giydi. Sadece meyve yedi. Bazen bir ayı geçen süreler oruç tuttu. Burada da birçok kez satyagrahaya devam etti. Bunların sonucunda İngiliz hükümeti Şubat 1947 tarihinde Hindistan’ı terk edeceğini açıkladı. Ancak, 15 Ağustos 1947 yılında iki yıldır sürdürdüğü Mountbatten Planını sonuçlandırarak, dinsel olarak ayrılan iki bölgeyi, Hindistan ve Pakistan olarak ikiye böldü.
Barış Çağrısı ve Öldürülmesi
Bölgede Hindular ve Müslümanlar için acilen barış yapılması gerekirdi. Bunun için görüşmeler başlatıldı. 25 Ocak 1948 tarihinde Gandhi, bir sonraki barış toplantısına her Hindunun bir Müslümanla beraber katılmasını önerdi. Bu radikal Hindular çok kızdırdı. 30 Ocak 1948 tarihinde bir dua etkinliği sırasında gece yürüyüşü yaparken Hindu suikastçı Nathuram Godse tarafından vuruldu. Külleri tören için ülkenin bir çok köşesine gönderildi.
Gandhi’nin Eserleri
Gandhi, eserlerini genellikle Gucarati dilinde yazdı. Harijan, Indian Opinion, Young India, Navajivan gazete ve dergileri başta olmak üzere birçok dergi ve gazetenin editörlüğünün ve yazarlığını yaptı.
Bir diğer eseri ise “Doğrulukla Olan Deneyimlerim” isimli otobiyografisidir. Güney Afrika’daki mücadelesini, Satyagraha in Afrika (Güney Afrika’da Satyagraha) adlı eserinde yazdı. Hind Swaraj or Indian Home Rule dergisini ve John Ruskin’in Unto This Last denemesini Gucarati dilinde yorumladı.
Etyemezlik, beslenme, sağlık, din ve sosyal reformlar konusunda da bir çok yazılar yazdı. Hindistan Hükümeti 1960 yılında yüz cilt ve 50 000 sayfadan oluşan The Collected Works of Mahatma Gandhi (Mahatma Gandhi’nin Tüm eserleri) adıyla eserlerini bir arada yayınladı.