Hırsızlık Yapan Çocuğa En Uygun Yaklaşım Nedir? Nasıl Yaklaşmalıyız?

Hırsızlık diğer bir tabirle çalma; kişinin kendine ait olmayanı izinsiz olarak alması anlamına gelir. Bu pedagoji uzmanlarına göre çocuklukla bağlantılıdır. 3-6 yaş olan okul öncesi dönemde çocuğun izinsiz olarak eşya alması, çalma veya bir kişilik bozukluğunun belirtisi kabul edilmez. Çünkü bu dönem içerisinde çocuk kendini merkezde görür ve kendine ait olmayan oyuncak veya eşyaları almakta bir sakınca görmez. Literatürde Mülkiyet olarak geçen sahiplik duygusu henüz gelişmediğinden başka bir kişiye ait eşyayı izinsiz almanın kötü bir davranış olduğunu kolay bir şekilde anlayamazlar. Bu sebepten dolayı çalma olayının, bir davranış bozukluğu veya toplum kurallarına uyum bozukluğu olduğunu dile getirmek için, çocuğun en az ilkokul çağında olması gerekir. Bu dönemde ortaya çıkan bu davranış için gecikmeden tedbir alınmazsa ilerleyen dönemlerde “Kleptomani” (ihtiyacı olmadığı halde hırsızlık yapmak ve bu olaydan heyecan duymak) adı verilen davranış bozukluğu ortaya çıkar.

Çocuk Neden Hırsızlık Yapar?

Çocukları çalma olayına iten nedenleri sıraladığımızda en önemlileri şöyledir:

1-Ebeveynlerin tutarsız ve yanlış davranışları: Anne ve babaların aşırı disiplin veya katı davranışları, kardeş veya akranlarıyla kıyaslanmaları bu davranışı ilgi çekmek adına destekleyebilir.

2-Ailenin ekonomik durumu: Aile ekonomik olarak çocuğun ihtiyaçlarını karşılayamıyorsa, anne ve babanın maddiyata aşırı düşkünlüğü, tutumlu olmak adına gösterdikleri cimrilik gibi durumlarda öncelikle para çalma daha sonra diğer eşyaları çalma şeklinde ortaya çıkabilir. Özellikle okulda arkadaşlarının olup da ilgisini çeken kalem, silgi, oyuncak vb. eşyaları çalmaya başlar.

3-Sevgi Noksanlığı: Aile tarafından ilgi eksikliği çocuğun kendisinin sevilmediğini düşünmesine neden olur. Bu ilgiyi yakalamak adına hırsızlığa başvurabilir. Kimsesiz, sokak çocuklarında veya aile tarafından cezalandırmak adına dışlanan çocuklarda bu davranış bozukluğu daha sık görülür.

4-Özgüven Yetersizliği: Değersiz olduğunu düşünen çocuğun davranışlarının sürekli olarak ikaz edilmesi, kontrol altına alınmaya çalışması, sürekli eleştirilmesi özgüveninin zayıflamasına sebeptir. Bu zayıflamayı gidermek için çalmaya başlayabilir.

5-Güç gösterisi: Çevresinde bulunan diğer çocuklardan daha güçlü olduğunu ispatlamak isteyen çocuk, özellikle ebeveynlerinden çaldığı paralarla, çevresindeki çocuklara sürekli olarak ikramlarda bulunur. Örneğin gofret, çikolata, sakız vb. almak, borç para vermek sonrasında almamak gibi davranışlar kendini daha güçlü hissetmesine neden olur.

6-Rakip görme veya çekememe: Çocuk kardeşlerini veya çevresinde bulunan arkadaşlarını kıskanarak kendine rakip görebilir. Bu durumda davranış bozukluğu gösterecek çocuk onlardan intikam almak için hırsızlık yapabilir.

Bu Davranış Nasıl Önlenebilir?

Çocuğunuzun bu davranış bozukluğunu sergilememesi için ilk yapmanız gereken küçük yaştan itibaren sahip olma, aitlik, “Mülkiyet” duygusunu aşılamak. Kendine ait olan ve başkasına ait olan farkını kavramalıdır. Sık sık kendisine ait olan eşyaları “izin” alarak kendisinden alma şeklinde rol model olup, kendisini de başkalarının eşyalarını alırken izin almaya teşvik etmelisiniz. Doğru yaptığı ve dürüst olduğu davranışları her zaman ödüllendirmelisiniz. Onlarla bire bir ilişkilerinizde korkudan ziyade sevgi ve güven duygusunu ön planda tutun. Tabii bu ebeveyn olmanız rolünün önüne geçmemelidir. Yani siz çocuğunuzla iyi bir ilişki içerisinde olabilirsiniz ama onun arkadaşı olmayın. Gereğinden fazla arkadaşı var zaten. Anne, baba olarak kalmalısınız. Çalmanın, toplum içerisinde düşecekleri durumları da göz önünde bulundurarak yanlış olduğunu anlatmalısınız. İsteklerini elde etmek için geliştireceği yöntemler hakkında bilgilendirmelisiniz. İzin almak, harçlıklarını biriktirmek, ebeveynlerine iletmek bunlardan bazılarıdır.

Eğer Hırsızlık Yapmışsa Ne Yapmalıyız?

            Anne baba olarak çocuğunuzun hırsızlık yaptığından eminseniz ilk duyduğunuzda veya gördüğünüzde sakin olmaya çalışın. Sizin davranışınız çocuğun sergileyeceği davranışı etkileyecektir.

Konuyu aşırı tepki vermeden, mutlaka aile olarak ele almalısınız. Ebeveynlerin hiçbir şey olmamış gibi davranması veya ebeveynlerden birinin diğerine bilgi vermemesi durumu daha da çıkılmaz yapabilir.

Çocuğun hırsızlık yapmasının sonucunu görmesi açısından çaldığı eşya iade ettirilmelidir. Eğer para çalmışsa geri verilmesi sağlanmalı, çaldığı eşyaya zarar vermişse yenisi alınmalı ya da parası ödenmelidir.

Bu yanlış davranışının sonucunu yaşaması için, aşırı asabi bir ebeveyn ya da çok ağır bir ceza tutumu içerisine girmemelisiniz. Ancak davranışının sonucundan kendinin sorumlu olduğunun farkına varmalıdır. Örneğin bahçeyi temizlemek gibi bir yaptırım uygulayabilirsiniz.

Eğer çocuğunuz gelişim özelliği olarak olayların farkında olan bir yaşta ise; hırsızlık veya çalmanın, ödünç almaktan tamamen farklı olduğunu anlatmalısınız.

Çaldığını reddediyor ise, çocuğunuzun size karşı dürüst olduğu anlardaki tutumunuzu hatırlatarak, olumlu yaklaşmalı, bu davranışın düzeltilebilir olduğunu ve çözüm için onun yanında olduğunuzu hissettirmelisiniz. Bunu sözlü olarak da dile getirip karşılıklı güven duygusunu ön plana çıkarmalısınız. Bu durum çocuğa çözüm garantisi verdiğinizin ispatıdır.

Ebeveyn olarak bu davranış karşısında üzüldüğünüzü belirtmelisiniz. Ama çocuğunuzu hırsız veya yalancı olarak itham etmemelisiniz. Bu aynı zamanda çocuk açısında kendisine olan sevginizi eksiltmediğinizin bir göstergesi olacaktır.

Son Aşama Nedir?  

Çocuğunuzda, çalma davranışı karşısında sergilediğiniz tutumun işe yaramadığını görüyorsanız, bu artık kronik bir davranış bozukluğudur ve profesyonel bir destek almalısınız. Çünkü davranış bozukluğunun yanı sıra çocuğunuzun çevreye uyum problemleri de ortaya çıkacaktır. Uzman Psikolojik Danışmanlardan veya Çocuk Psikiyatri Uzmanlarından destek alabilirsiniz.