Harita, yeryüzünün bir parçasının veya tümünün belirli oranlarda küçültülüp bir düzlem üzerinde gösterimidir. Yeryüzü düzleme açılamayan küre benzeri bir yapıya sahip olduğundan ki bu şekle geoid denir, küçültme ile birlikte harita projeksiyonları kullanılarak düzleme izdüşüm ile yapılır.
Haritanın en çok, bölgenin topografyası ya da ilişkili diğer konularda, yeraltı kaynakları, jeolojisi, iklimi, trafiği, nüfus yoğunluğu gibi değişik bakış açılarından ekonomisi ve buna benzer bilgiler hakkında görsel bilgi vermektir.
Yazının bulunması ile tarihin başladığı kabul edilirse, haritacılık daha eski bir geçmişe sahiptir. Bulunan tarihi eserler henüz yazı yazmayı öğrenmemiş ilk bir arada yaşam formlarında harita çizebilmenin gelişmiş olduğu görülmektedir. Bu tezi Büyük Okyanus’taki Marshall adalarında bulunan deniz haritaları doğrulamaktadır. Düz ve eğri birçok çubukların bir araya getirilmesiyle yapılan bu haritada, düz çubuklar açık denizi, eğri çubuklar da adalara yaklaşan dalgaları temsil etmektedir. Haritada adalar istiridye kabuklarıyİa gösterilmiştir.
Aztekler tarafından yapılan haritalar da ilk ve önemli örnekler arasındadır. Bu haritalar şekil ve resim kullanarak tarihi olayları canlandırılmaktadır.
Bilinen en eski harita örneği Babillilenn M.Ö. 2500 yıllarında yapılmış olan haritalardır. Mezopotamyada Babil kentinin yaklaşık 350 km kuzeyinde bulunan Ga Sur harabelerindeki kazılardan çıkartılan ve kil tablet üzerine kazınmış haritalar bulunmaktadır. Haritada Fırat nehri ve kolları ile doğuda ve batıda uzanan dağlar yer almaktadır. Ayrıca haritanın doğusu, batısı ve kuzeyi gösterilmiştir. Bu küçük kil tablet Harvard Üniversitesi müzesinde bulunmaktadır.
Türklerde haritacılık ise aslında modern ve dünya projeksiyonunda ilk haritaları yapan kişi olarak Piri Reis ile denizcilikte böyle tarihimizde ilerleme kaydetmiştir.
Piri Reis (1465-1554)
Amerika’yı gösteren ilk haritaları yapmıştır. Kitab-I Bahriye adlı denizcilik kitabı ile tanınır. Osmanlı denizcilik tarihinde çok önemli bir yere sah iptir.
Seydi Ali Reis(1498-1562)
Kaptan-ı Deryalık yapmış olan Osmanlı denizcisidir. Osmanlı Devleti’nin Büyük Okyanus rüyasını gerçekleştirmek için görevler almıştır. Piri Reis in haritasından yola çıkarak haritanın gelişimine katkıda bulunmuştur.
Ali Macar Reis(Bilinmiyor)
16. yüzyılda yaşamış Osmanlı denizci ve kartograftır. 1567’de tamamlanan yedi haritalık koleksiyonu Ali Macar Reis’in en önemli çalışmalarıdır. Bu haritalar günümüzde Ali Macar Reis Atlası olarak bilinmekte ve Karadeniz, Doğu Akdeniz, İtalya, Batı Karadeniz, İber Yarımadası, İngiliz adaları, Avrupa’nın Atlantik kıyıları, Ege Denizi, Batı Anadolu, Yunanistan ve Dünya haritalarından oluşmaktadır.
Katip Çelebi(1609-1657)
Tarih, coğrafya, bibliyografya ve biyografya ile ilgili çalışmalar yapmış Türk-Osmanlı bilim insanı ve aydını. Dünya bilim edebiyatında en ünlü bilinen eseri; İslam dünyasının en değerli eserlerini içeren 15.000 kitabı ve 10.000 müellifi (yazar) alfabetik dizin sistemine göre tanıtan Keşf ez-zunûn ‘an esâmî el-kutub ve-l-fünûn ve daha sonra İbrahim Müteferrika tarafından basılan meşhur coğrafya ansiklopedisi Cihannüma ile tanınır. Cihannüma eserinde Hint Okyanusu ve Çin Denizi haritası bulunmaktadır.
Matrakçı Nasuh(1484-156..)
Ölüm tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte hakkında pek fazla bilgi yoktur. Haritacılık alanında Osmanlı Donanması’nın 1543 kışında Fransa’nın Toulon şehrinde kışlamasını gösteren minyatürü ünlüdür
El İstahri(-957)
10. yüzyıl’da yaşamış olan İslam coğrafyacısı, gezgin ve bir tür masālek (lit. “güzergahlar“) edebiyatının kurucusudur. Çıktığı uzun yolculuklarda gözlemlerini ve incelemelerini 919 yılında yazdığı Kitab el-Mesalik ve’l Memalik’i‘de anlattı. Bu eserde her kıtanın renkli haritaları ilave edilmiştir. İstahrî, yaşamının büyük bir kısmını Bağdat’ta geçirmiş ve Semerkand şehrinde 957’de vefat etmiştir. İbn Havkall ile birlikte çalıştılar.
Evliya Çelebi (1611-1682)
17. yüzyılın önde gelen gezginlerindendir. Elli yılı aşkın süreyle Osmanlı topraklarını gezmiş ve gördüklerini Seyahatnâme adlı eserinde toplamıştır.
Mehmet bin Ömer bin Bayezid-ül-Aşık
(1555-1613) “Manazır-ül-Avalim” (1598) başlıklı bir kitap yazdı, hem kozmoğrafya ve hem de coğrafya bilgilerini içermektedir. Bu eser, Osmanlı İmparatorluğu’nda Avrupa’nın etkisinin görülmediği, eski Yunan ve İslâm Coğrafyası’nın etkisiyle yazılmış son örneğini temsil etmesi bakımından önemlidir.
Kaşkarlı Mahmut(1008-1105)
Karahanlı Hakanı olan ve Divânu Lügati’t-Türk isimli, dünyaca bilinen eserin yazarıdır.Bu eser içerisinde hazırlanmış haritalarda bulunmaktadır.
Kaynak : tr.wikipedia.org
Kaynak: www.mebilgi.com– Yazıya aktif link verilmeden, kaynak alınamaz!
