OBEZİTE NEDİR? ÇOCUK SAĞLIĞINA ETKİLERİ NELERDİR?
Fransızca kökenli olan “Obez” kelimesi “Aşırı şişman” , “Obezite” ise “Aşırı şişmanlık” anlamına gelmektedir. Tıbbi olarak ise; vücuttaki yağ miktarının artması olarak değerinin artması olarak tanımlanır. Değerlendirmesi ise Vücut Kitle İndeksi (VKİ) ile yapılmaktadır. VKİ, ağırlığın, boyun karesine bölünmesi ile bulunur. Yetişkinlerde bulunan sonuç 25 ile 30 arasında ise aşırı şişman, 30’dan büyük ise obez olarak değerlendirilir. Çocuklarda bu sonuç, cinsiyet ve yaşa göre hazırlanan büyüme eğrileri (Persentil eğriler: Çocuğun boy ve kilo gelişimi orantısına göre hazırlanmış eğriler.) göz önünde bulundurularak bulunur. 85’ten büyük persentil olan çocuklar şişman, 90’dan büyük persentil olan çocuklar ise obez kabul edilir. Çocuklarda çoğunlukla, aşırı yemek yeme ve fiziksel aktivitelerin az olması sonucu obezite görülür. Bu şekilde ortaya çıkan obeziteye “ekzojenobezite” (basit obezite) adı verilir.
Persentel eğrilerine ve tablolara örnekler
OBEZİTENİN NEDENLERİ NELERDİR?
Obezite riski ailede başlamaktadır. Anne ve babanın her ikisinin de şişman olduğu ailelerde, çocukta %75-80 oranında şişman olmaktadır. Ailede düzensiz beslenme ve fiziksel aktivitelerin azlığı çocuğu da etkilemektedir. Beslenme ile alınan enerji eğer harcanamıyorsa şişmanlama, doğal olarak obezite başlamaktadır. Yine ailede öğünlerin azalması, tüketilen besinlerin kalorisinin yüksek olması, tüketilen besinlerin karbonhidrat ve yağ bakımından zengin olması kilo riskini arttırmaktadır. Çikolata, kola, gofret, patates kızartması gibi besinler şişmanlığın önünü açmaktadır.
Fizyolojik olarak çeşitli hastalıklarda aşırı kilo alma nedenidir. Örneğin tiroid rahatsızlığı, böbrek üstü bezlerindeki rahatsızlık, şeker hastalığı bazı örneklerdir.
Obezite riski çevresel olarak da şehirlerde daha fazladır. Kişiler fiziksel aktiviteler için yeterince alan bulamazken, hazır yemek sektörü ağırlığını göstermektedir.
Teknolojik bağımlılıkta bir şişmanlama nedeni olarak ortaya çıkar. Uzun süre bilgisayarla ilgilenmek ya da televizyon seyretmek hareketsiz kalınmasına neden olur. Bu şişmanlığın yanı sıra iskelet ve kas sisteminde de rahatsızlıklara neden olur.
OBEZİTENİN ÇOCUK SAĞLIĞINA ETKİLERİ NELERDİR?
Obez olan çocuklarda yetişkinlerde olduğu gibi insülin salgılama artarak diyabet hastalığı(şeker hastalığı) ortaya çıkabilir. Aile bireylerinde diyabet varsa risk daha fazladır. Yine bu çocuklarda ergenlik dönemi olduğunda daha erken başlayabilir. Kız çocuklarında kıllanma ve adet düzensizliği görülebilmektedir. %10-30 arasında şişman çocukta yüksek tansiyon ortaya çıkar. Kandaki yağ oranının artması ile karaciğerde yağlanma, safra rahatsızlıkları ve kalp-damar hastalıkları görülür. Aşırı kiloya bağlı olarak eklemlere etki eden yükten dolayı ortopedik hastalıklarda ortaya çıkabilir. Tüm bunların yanı sıra obez olan çocuğun psikolojik olarak etkilenip, sosyal iletişimden uzaklaşarak içine kapanması sıkça görülmektedir.
OBEZİTE TEDAVİSİ NASIL OLMALIDIR?
Obezite tedavisi mutlaka doktor kontrolünde bir diyetisyenden yardım alınarak yapılmalıdır. Bu aşamada hastanın istekli olarak tedavide işbirliği yapması beklenmektedir. Tedavi geçici olarak değil, tüm yaşam sürecinde planlanmalıdır. Hastanın geri kalan hayatında kilo kontrolünü nasıl yapacağını kazanması gerekir. Tedavinin başlangıcında hastanın ve ailesinin yaşam biçimini değiştirmesi gerekir. Düzenli bir beslenme programı oluşturulur. Çocukta normal gelişime yetecek kadar bir enerji alımı kısıtlamasına gidilir. Hasta ve ailesi fiziksel aktiviteleri arttırmaları için, hayatlarına egzersiz ve sporu almalıdırlar. Yine bu süreçte sürekli kilo almak ve vermek, vücuda ve metabolizmaya olumsuz etki eder. Tekrar alınan kilolar vücuda yağ olarak yerleşir. Vücuttaki kas miktarının azalmasına neden olur. Bu sebeplerden dolayı sürekli ve yavaş yavaş kilo verme programlanmalıdır.
Sonuç olarak obezite bir hastalıktır ve tedavisi mümkündür.