CAHİT ARF KİMDİR? KISACA HAYATI ( 11 Ekim 1910-26 Aralık 1997)

Günlük hayatımızın parçası olduğu halde hemen hemen kimsenin dikkat etmediği Cahit Arf, 10 Türk Lirası’nın arka yüzünde resmi bulunan Türkiye’nin yetiştirdiği dünyaca ünlü Matematikçi ve bilim adamıdır. 11 Ekim 1910 yılında Selanik’te doğmuştur. Babası Yusuf Arf, annesi Lütfiye Arf’tır.

EĞİTİM HAYATINA BAŞLANGIÇ

1912 yılında Balkan Savaşı başlayınca Yusuf Arf ailesi ile birlikte İstanbul’a yerleşti. İlkokula Beşiktaş Sultanisinin (şimdiki lise) ilk kısmında başladı. Ailesinin taşınmasından dolayı önce İstanbul Sultanisinin ilk kısmında daha sonra İzmir’e taşınmasıyla İzmir Sultanisinin ilk kısmında bitirdi. Grameri iyi olmakla birlikte resim yapmayı ve Kurtuluş Savaşı yıllarını yaşayan her genç gibi Vatan ve Milletle ilgili yazıları okumayı çok sevmektedir. 5.sınıfta iken genç bir öğretmen kendisinin lineer cebir problemleri çözdüğünü fark etmiş, kendisiyle ilgilenmeye başlamıştır. Bu öğretmen çeşitli teoremlerin ispatlarını yaptırmış bu Arf’ın çok hoşuna gitmiş ve Matematiğe olan ilgisi artmıştır. Orta kısma geçtiğinde özellikle geometri dersleri ile oldukça ilgilenmiştir. Ailesi zor şartlar altında kendisini Fransa’ya lise tahsili için Paris St. Louis Lisesine göndermiş ve Cahit Arf buradaki 3 yıllık eğitimi 2 yılda tamamlayıp geri dönmüştür.

ÜNİVERSİTE TAHSİLİ VE ÖĞRETMENLİK

O yıllarda Türkiye Cumhuriyeti sınavla yurt dışına üniversite öğrencisi gönderiyordu. İzmir Sultanisi Arf’ı aday göstermiş ve sınavı kazanarak tekrar Fransa’ya gitmiştir. Burada Ѐcole Normale Supѐriure ‘e (uluslararası burslu öğrenci alan normal süper okul) bitirmiştir. Yurda dönen Cahit Arf bir müddet Galatasaray Lisesinde Matematik derslerine girmiştir. Buradan İstanbul Üniversitesi Matematik bölümüne geçti. 1937 yılında doktora yapmak için Almanya Göttingen Üniversitesine gitti. Matematik bölümünde yıllardır çalışılan “ non-commutative Class Field” (Değişmez Sınıf Alanı) konusunu çok kısa sürede tamamladı. Bu çalışma onu dünyaya tanıttı. Doktorasını bitirdi fakat Helmut Hesse ile birlikte yaptığı çalışmalarla Hesse-Arf Kuramını ortaya koydular. Ayrıca doktoradan sonra 1 yıl daha burada kalarak “Arf İnvaryantı” adı verilen cebirsel ve diferansiyel topoloji alanında önemli olan bir çalışmayı tamamladı.

YURDA DÖNÜYOR

1938 yılında Türkiye’ye dönen Arf, İstanbul Üniversitesindeki görevine devam etti. 1942 yılında matematikçi Du Val’ın geliştirdiği bazı geometrik argümanların arkasında cebirsel ifadelerin olduğunu iddia edip bunu ispatlayınca “Arf Halkaları”, “Arf Kapanışları” isimleriyle dünya çapında bir kez daha adını duyurdu. Arf 1943 yılında Profesör oldu. Bir yıllığına Amerika Maryland Üniversitesi’nde misafir olarak görev yaptı. Bu sırada Mainz Akademisi muhabir üyeliğine seçildi. 1955 yılında Ordinaryüs Profesör unvanı almıştır. 1962 yılında İstanbul Üniversitesinden ayrılarak TÜBİTAK’ın kuruluş çalışmalarını yürütmek üzere Cemal Gürsel tarafından görevlendirildi.  1963 yılında Robert Kolejinde öğretmenlik yapmış ve Çekmece Nükleer Araştırma Merkezinde görev almıştır. 1964 ve 1967 yılları arasında Amerika New Jersey’de bulunan İleri Araştırma Enstitüsü ( Institute for Advenced Study) ve California Üniversitesinde çalıştı.

Yurda tekrar döndüğünde Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde çalışmaya başladı. 1980 yılında buradan emekli oldu. 1983-1989 yılları arasında Türkiye Matematik Derneği başkanlığı yaptı. Aynı zamanda TÜBİTAK Gebze Araştırma Merkezinde çalışmalarda bulundu.

1963-1971 yılları arasında TÜBİTAK Bilim Kurulu başkanlığı yapan ARF, 1943 yılında İnönü Armağanı’nı, 1974 yılında TÜBİTAK Bilim Ödülünü kazanmıştır. 1980 de KTÜ ve İTÜ , 1981’de ODTÜ onur doktoralarını almış, 1993 yılında Türkiye Bilimsel Akademiler Şeref Üyeliğine layık görülmüştür.

Türkiye’de Matematik alanının öncüsü olan Cahit Arf, 26 Aralık 1997 tarihinde İstanbul’da geçirdiği ağır bir kalp rahatsızlığı sonucunda hayatını kaybetmiş ve İstanbul Üniversitesinde yapılan törenin ardından İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.